EU-beleid moet meer rekening houden met Europa’s strategische autonomie
Nederlandse bedrijven merken nu al de impact van de situatie in Oekraïne, en dan staan we nog aan het begin van deze crisis. Belangrijke grondstoffen zijn niet verkrijgbaar of worden tegen fors hogere prijzen geleverd, en personeelstekort zorgt voor transportproblemen. Met de spanningen op het wereldtoneel staat de EU voor belangrijke keuzes: hoe verhoudt de strategische autonomie zich tot de duurzame samenleving in Europa? Mengend Nederland pleit voor een grotere rol voor strategische autonomie in de uitwerking van het stoffenbeleid, zoals in de EU Green Deal.
De Europese Unie maakt zich sterk voor mens en milieu met bijv. verlaging van de CO2-emissie, behoud van grondstoffen door circulariteit, en continue aandacht voor veiligheid van Europese burgers. De bedrijven vertegenwoordigd in Mengend Nederland, staan hier volledig achter en zetten de schouders er ook onder.
De huidige geopolitieke ontwikkelingen evenals de leermomenten van de pandemie maken echter één ding duidelijk: de EU moet minder afhankelijk worden van lange aanvoerlijnen van buiten de EU. Medio 2019 lanceerde de EU al haar strategische autonomie, die tot dusver weinig aandacht kreeg. De nieuwe crisis is een ‘wake up call‘, er moet nu echt werk van worden gemaakt.
Mengend Nederland pleit voor een grotere rol voor strategische autonomie in de uitwerking van het stoffenbeleid, zoals in de Chemicals Strategy for Sustainability van de Europese Green Deal. Bij het vaststellen van regels in het realiseren van veilige, duurzame producten moet rekening worden gehouden met de afhankelijkheid van aanvoerlijnen en de langdurig instabiele beschikbaarheid van de benodigde, duurzame grondstoffen
Kijk naar het totaalplaatje
Kernvraag is hoe de verduurzamingsstrategie zich verhoudt tot de strategische autonomie van Europa. Het voorbeeld hiernaast laat zien dat het belangrijk is op een holistische manier te kijken naar stoffen en de hele levenscyclus mee te nemen. Hieronder valt o.a. de herkomst van de stof en de mate van afhankelijkheid van toeleveringsketens buiten de EU, de lengte van aanvoerlijnen, de functie van een stof in een eindproduct, de mate van terugwinning, et cetera. Alleen door te kijken naar het totale plaatje kan een goed beeld worden gevormd van het belang, de veiligheid en de duurzaamheid van stoffen.
Voorbeeld EU-strategie: duurzaam en autonoom
Europa overweegt een stof te verbieden voor gebruik in de EU. De stof in kwestie is cruciaal voor een in onze maatschappij belangrijk product. Er wordt daarom naar een alternatief gezocht. Een alternatief wordt gevonden, maar aan de andere kant van de wereld.
- Het zorgt voor grotere afhankelijkheid van de EU;
- Er is geen zicht op de duurzaamheid van het alternatief;
- De transport via de lange aanvoerlijn vergt energie en veroorzaakt CO2-uitstoot.
Wegen de voordelen op tegen de nadelen?
Bij de besluitvorming voor een eventueel verbod zou de beschikbaarheid van het alternatief moeten meespelen.